Tahimik ang baybayin ng San Felipe nang muling magtagpo sina Elara at Rafael—dalawang pusong minsang pinagtagpo ng tadhana, ngunit pinaglayo ng panahon.
Tatlong taon na ang lumipas mula nang umalis si Rafael papuntang Maynila para sundin ang pangarap niyang maging arkitekto. Naiwan naman si Elara sa probinsya, tinutulungan ang kanyang ama sa maliit nilang karinderya sa tabing-dagat. Araw-araw, sa bawat dapithapon, nakaupo siya sa paborito niyang batong pwesto, tangan ang lumang polaroid na kuha nila ni Rafael—ang huling larawan nila bago siya umalis.
“Babalikan kita, Elara. Kapag natupad ko na lahat ng pangarap ko, ikaw agad ang uunahin ko,”
iyan ang mga salitang paulit-ulit niyang inuukit sa isip sa tuwing sumasapit ang gabi.
Ngunit gaya ng mga alon, dumating ang mga sulat na unti-unting huminto, hanggang sa tuluyang wala na.
Ang Muling Pagkikita
Isang gabi ng Disyembre, dumating ang balitang may magpaparenovate ng lumang bahay malapit sa dagat—ang anak daw ng may-ari ay isang kilalang arkitekto mula sa Maynila.
At doon, sa ilalim ng mga parol at hanging amihan, muling nagtagpo ang mga mata nila.
“Rafael?” halos pabulong ngunit nanginginig ang tinig ni Elara.
Ngumiti siya, mahina ngunit totoo. “Akala ko… hindi mo na ako makikilala.”
Sandaling katahimikan. Parang tumigil ang mundo.
At sa likod ng mga ngiti, may mga matang nagtatago ng mga tanong—mga tanong na hindi kailanman nasagot sa loob ng tatlong taon.
Mga Alaalang Hindi Nawawala
Habang araw-araw ay tumutulong si Elara sa proyekto, unti-unting nabuhay muli ang mga alaala.
Ang tawanan, ang mga maikling sulyap, at ang mga sandaling parang kahapon lang.
Ngunit may isang lihim na pilit niyang tinatago—isang lihim na sumira sa kanyang pangarap noon.
Hindi niya sinabi kay Rafael na noong mga panahong hindi na ito sumulat, natuklasan niyang siya’y buntis.
Isang batang hindi niya nabuhay dahil sa komplikasyon—isang bahaging ng puso niyang tuluyang naglaho.
At nang makabalik si Rafael, takot siyang muling maramdaman ang parehong sakit.
Ang Pag-amin
Isang gabi, sa ilalim ng liwanag ng buwan, naglakad silang dalawa sa tabing-dagat—tulad ng dati.
Rafael: “Elara, may mga gabi na gusto kong bumalik. Pero natakot akong wala na akong babalikan.”
Elara: “Akala ko nakalimutan mo na ako.”
Rafael: “Kahit ilang siyudad ang lakarin ko, kahit gaano kataas ang mga gusaling itayo ko, ikaw pa rin ang bahay na gusto kong uwi-an.”
Ngunit hindi napigilan ni Elara ang mga luha.
“Hindi mo na ako kailangang balikan, Rafael. May mga bagay na hindi na kayang itayo kahit anong plano o disenyo. May mga sira na hindi na kayang ayusin.”
Tahimik si Rafael, pero lumapit siya.
“Kung nasira man, hindi ibig sabihin hindi na pwedeng itayo ulit. Basta gusto pa nating dalawa.”
Ang Katotohanan
Ngunit nang sumapit ang araw ng pag-alis ni Rafael pabalik ng Maynila, napagdesisyunan ni Elara na sabihin ang totoo.
“May anak sana tayo noon… pero hindi siya nabuhay.”
Tumigil ang oras.
Rafael, napapikit. “Sana nandito ako noon. Sana hindi kita iniwan mag-isa.”
Elara: “Hindi mo kasalanan. Siguro ganito lang talaga kami ng tadhana—laging nagmamahalan, pero laging huli.”
Rafael: “Hindi ako naniniwala sa huli, Elara. Kasi kahit ilang taon pa, ikaw pa rin ang unang gusto kong makita sa bawat paggising.”
Ang Huling Tala
Kinabukasan, umalis si Rafael, dala ang isang kahon. Sa loob nito, isang maliit na modelong bahay—ang disenyo niya para kay Elara.
Sa ilalim ng bubong nito, nakasulat sa maliliit na letra:
“Para sa babaeng nagturo sa akin kung paano itayo ang puso mula sa pagkawasak.”
At tuwing gabi, lumalabas pa rin si Elara sa tabing-dagat.
Ngayon, hindi na siya naghihintay.
Ngayon, siya’y umaasa.
Sa bawat pagbagsak ng huling tala ng gabi, alam niyang kahit anong mangyari—may isang pusong patuloy na nagmamahal sa kanya, kahit sa pagitan ng mga alon at distansya.
“Sa Huling Tala ng Gabi” – isang kwento ng pag-ibig na kahit naglaho, hindi kailanman nawala.